ความหมายของนิทาน
นิทานหมายถึง เรื่องราวที่เล่าสืบต่อกันมาหรือมีผู้แต่งขึ้นต้องการสอนคนในการดำรงชีวิตเพื่อความสนุกสนานเพลิดเพลิน นิทานส่วนใหญ่จะถ่ายทอดด้วยวิธีมุขปาฐะที่ทั้งผู้เล่าและ ผู้ฟังต่างมุ่งสนองความสุขทางจิตใจของคน
ความเป็นมาของนิทาน
การเล่านิทานเกิดขึ้นเมื่อไหร่ในโลกนี้ไม่มีใครทราบ อ้างแต่ว่าเป็นของเก่าฟังจากผู้เล่า ซึ่งเป็นบุคคลในอดีตต่อหนึ่ง เช่น นิทานของกรีมม์ กริมม์ก็อ้างว่าเล่าตามเค้านิทานที่มีมาแต่เดิมตนไม่ได้แต่งเอง แต่เชื่อว่าเกิดขึ้นเป็นเวลานานก่อนที่มนุษย์จะรู้จักเป็นนักประวัติศาสตร์บนหินหรือในกระดาษปาปิรัส การกำเนิดการเล่านิทานอาจจะเกิดขึ้นในยุคที่มนุษย์อาศัยอยู่ในถ้ำ และล่าสัตว์ ด้วยอาวุธหยาบ ๆ ยกตัวอย่างเช่น เมื่อพ่อกลับจากล่าสัตว์ ก็จะแสดงความสำเร็จของการล่าสัตว์ และการกระทำที่กล้าหาญ เมื่อมนุษย์วิวัฒนาการอยู่กันเป็นเผ่ามนุษย์ต้องการอธิบายความร้ายแรงน่ากลัวของปรากฏการณ์ธรรมชาติคนในเผ่าบางคนมีพรสวรรค์ในการเล่านิทานรวมกับความฉลาดของบุคคลนั้น จึงทำให้การเล่านิทานเจริญขึ้น รูท ชาฟเวอร์ (Puth Sauuver) อ้างถึงในกฤติยา อัตถากร 2524 : 13) กล่าวว่าการแพร่หลายของการเล่านิทานในยุคแรก ๆ เกิดขึ้นในยุคการค้านในแถบเนติเรเนียน ซึ่งชาวโรมันยิปซี นักแสวงบุญและผู้ร่วมทำสงครามคูเวต ได้ออกเดินทาง การเดินทางของคนเหล่านั้นเป็นการกระจายนิทานของท้องถิ่นต่าง ๆ ทั่วยุโรปในระยะแรกของการกำเนิดนิทานนั้นนิทานได้มาจากการเล่าเป็นร้อยแก้ว (จรุณห์ เพชรมุนี 2523 : 52 )
วิธีการเล่านิทานแบบต่าง ๆ
วิธีการเล่านิทานแบ่งกันไปตามแต่ละเกณฑ์ ในที่นี้แบ่งวิธีการเล่านิทานตามลักษณะการเล่าเป็น 2 แบบ คือ
1. วิธีการเล่าปากเปล่า ครู (ผู้เล่า) จะใช้ร่างกายของคนเป็นส่วนสำคัญในการสื่อให้นิทานนั้นสนุกสนาน และเข้าใจได้ง่ายขึ้น วิธีเล่าเช่นนั้น แบ่งได้อีกหลายลักษณะดังนี้
- เล่าปากเปล่า ลักษณะการเล่าจะมุ่งอยู่ที่น้ำเสียงและคำพูดของตัวละคร
- เล่าปากเปล่าประกอบกิริยาท่าทาง
- เล่าปากเปล่าประกอบด้วยนิ้วมือ
- ครูเล่า นักเรียนท่าทางประกอบ
- นักเรียนเล่า นักเรียนแสดงท่าทางประกอบ
- ครูเล่า ครูและนักเรียนแสดงท่าทางประกอบ
2. วิธีการเล่าประกอบสื่อ สื่อต่าง ๆ ที่นำมาใช้ประกอบการเล่านิทาน จะช่วยให้เด็กสนใจ เข้าใจเรื่องราวของนิทานได้ดี สื่อที่ใช้ในการเล่านิทานได้แก่ เพลง เทป บันทึกเสียง เทปบันทึกภาพ แผ่นภาพ รูปภาพ แผ่นใส หุ่นต่าง ๆ หนังสือนิทานกระดาษพับเป็นรูปต่าง ๆ กระดาษเส้น เป็นต้น